Leire Bilbao: “Poetikoak ez diren gauzekin poesia egiteko gogoa nuen”

Leire Bilbaok Scanner poesia liburua aurkeztu zuen Tolosan Xabier Mendiguren Elizegi lagun zuela.

TOLOSA. Liburuarentzat Scanner izena zergatik aukeratu zuen azaltzeko eskatuz hasi zuen saioa Xabier Mendigurenek. “Idazterakoan, idatzi nahi dugunean edo buruan idazteko ideiak gordetzen ari garenean eskaner lanak egiten ditugu batik bat”, erantzun zion Leire Bilbaok. “Eskanerrak horretarako balio duela konturatu nintzen, ideia bat hartu eta artxibatzeko, eta badakizu ideia hori artxibo batean eskaneatuta daukazula eta egunen batean errekupera dezakezula. Bestetik,gure bizitzan oso presente daude eskanerrak: lantokietan, ospitaleetan, aireportuetan. Elementu arrotz hori elementu arrunt bilakatu dela ohartu nintzen, etxeetara sartu zaigula plantxa edo labadora bezala. Eta eskanerra bezala hain hotzak, metalikoak diruditen elementu horiei, a priori oso poesia gutxi daukaten horiei beste begiratu bat eman behar diegula. Eta, batik bat, eskaner txiki bat egin dudala esateko aitzakia ederra zen. Begiratzeko modu bat da. Eskanerraren bitartez munduari begiratu diot, neure buruari, neu ez naizen horri, ustez neu naizen horri…”.

Sarrerako azalpen horren ostean liburuko hainbat poema errezitatu eta horien inguruko azalpenak eman zituen Leire Bilbaok. Horietako zenbait bildu ditugu hemen.

TERRANOVA

“Nire aita itsasgizona zen”, azaldu zuen Bilbaok. “Tokatzen zitzaidana baina hamabost egun beranduago jaio nintzela uste dut, eta aita ordurako itsasoan zegoen, Terranovan. Amak kontatu zidan telefonotik deitu ziola eta ipurdiko bat eman zidala edo atximurka egin zidala aitak entzuteko negar egin nezan. Horregatik, Marguerite Durasek en mi vida muy pronto fue demasiado tarde esan zuela ikusi nuenean, esaldi horixe jarri nuen poema honen hasieran: nire bizitzan oso goiz izan zen berandu.

LABADORA

Xabier Mendigurenek azaldu zuen bezala, Zakurrak labadoran izeneko zatian dator poema hau. “Orain arteko poesiak arrazionalki oso ondo ulertu zitezkeen, nahiz eta metaforak eta sinboloak eduki, horiek guztiak mundu logikora eramateko bideak ez ziren bereziki konplikatuak. Aldiz, horren ostean zati ausartago bat egin duzu, esperimentalagoa, surrealistagoa, ilunagoa…”.

Mendigurenek aipatu bezala, liburuko lehen hiru zatietan identitateari buruz diharduela azaldu zuen Leirek, “familia, sorkuntza, gorputza. Laugarrenean ere identitateari buruz ari naiz baina zerbaitek klask egiten dut, beste puntu batera joaten da. Identitateaz hizketan jarraitzen dut baina eguneroko gauzak sartzen ditut. Oso sinplea da eguneroko kontuekin azaltzeko. Labadora izeneko honetan, esaterako, pertsona bat hiltzen da, etxean aparailu bat izorratzen da eta berria erosi behar duzu. Hori da mezua, bizitzak aurrera darraiela”.

ENBOR MOZTUAK

“Gauza ez poetikoekin poesia egiteko gogoa nuela aipatu dut lehen, eskanerra bera ere ez zela poetikoa, eta atal honetan ibilgailuak sartu dira, atal honetako poema guztiak ibilgailu batekin lotuta daude: batean taxia dago, bestean autobusa, bestean hegazkina… Elementu ez poetiko horiekin poesia egin nahi izan dut; egun batean edo bestean denok hartzen ditugu ibilgailu horiek, eta leku horietatik begiratuta zerbait poetikoa egin nahi nuen”. Ibilgailu horiek poesia egiteko aitzakia direla argitu zuen, ez diola poema ibilgailuari berari egin, alegia. “Poema honen kasuan, esaterako, behin enbor moztuak daramatzaten kamioi horietako baten atzetik nindoan gidatzen, eta enbor moztu horiek behatz moztuak zekarzkidaten gogora; horregatik diot zure behatz horiek botatzen ditudala faltan, ondoan ez ditudanak”.

BELAUNALDIA

“Beti pentsatu izan dut zelakoa izango den gure belaunaldia , zelan definituko gaituzten. Zer izango gara, lanaren belaunaldikoak, akaso? Azkenean liburutik kanpo utzi nuen poema batean nioen tupper ware-aren belaunaldikoak garela, amak ematen digula jana eginda eta iraultzaren errezeta ere ahaztua daukagula….”.